17.Brygada Zmechanizowana powstała w 1996 roku na bazie rozformowanego 17.Pułku Zmechanizowanego. Jednostka otrzymała także tego dnia nazwę wyróżniającą „Wielkopolska” oraz imię patrona generała broni Józefa Dowbor Muśnickiego.W następnych latach brygada osiąga wysokie wyniki szkoleniowe jak i sportowe, do wyróżniających należy dywizjon artylerii przeciwlotniczej, który na szczeblu ŚOW zajmuje ciągle wysokie miejsca. W roku 1997 żołnierze brygady brali w ćwiczeniu p.k. „Orion 97”.Tego samego roku żołnierze brygady pomagali podczas wielkiej powodzi we Wrocławiu. Rok 1999 to kolejne ćwiczenia tym razem p.k. „Merkury 99”. W wyniku reorganizacji wojsk na podstawie rozkazu ŚOW PF-17/Org. z dnia 30 kwietnia 2001 brygada wyszła z podporządkowania 4.Lubuskiej Dywizji Zmechanizowanej a weszła w skład 11.Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej w której składzie jest do dnia dzisiejszego.W roku 2004 żołnierze brygady wyjechali na misję stabilizacyjną do Iraku w ramach II zmiany PKW. Następne wyjazdy żołnierzy brygady to rok 2005 i IV zmiana PKW Irak. Rok 2007 to dwa ważne wydarzenia, kolejny wyjazd na misję iracką w ramach VIII zmiany, oraz przejęcie garnizonu Wędrzyn po rozformowanej 15 Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii Pancernej. Wobec czego część pododdziałów przeniesiono do koszar w Wędrzynie.
Obecnie brygada jest jednym z najlepiej wyszkolonych i wyposażonych oddziałów Wojska Polskiego, w jej pododdziałach służy coraz więcej żołnierzy zawodowych jako szeregowi zawodowi oraz podoficerowie zawodowi.
Obecnie brygada wystawiła żołnierzy do pełnienia misji w ramach I i II zmiany misji w Afganistanie, żołnierze z 7.Batalionu Strzelców Konnych Wielkopolskich w roku 2008 wyjechali także na misję do Czadu w Afryce.
Rok 2011 jest kolejnym rokiem w którym brygada aktywnie bierze udział w misji w Afganistanie, to na bazie 17.BZ sformowano IX zmianę PKW Afganistan. W roku 2011 ważnym wydarzeniem było także przyjęcie do składu dywizji 5.Batalionu Saperów.
TRADYCJE, PATRON i ŚWIĘTA
Na mocy decyzji MON brygada oraz jej pododdziały dziedziczą tradycje następujących pododdziałów:
Brygada Kawalerii Narodowej Wielkopolskiej (1776-1789), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
1 i 2 Wielkopolska Brygada Kawalerii Narodowej (1789-1794), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Jazda Wielkopolska Księstwa Warszawskiego (1770-1814), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Jazda Poznańska Powstania Listopadowego 1831, decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Jazda Poznańska Powstania Wielkopolskiego 1848, decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Brygada Jazdy gen. Edmunda Taczanowskiego 1863, decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
I Brygada Jazdy Wielkopolskiej 1919, decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
3 Dywizja Strzelców Wielkopolskich (1919-1939), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
17 Wielkopolska Dywizja Piechoty (1919-1939), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
68 Pułk Piechoty (1919-1939), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
69 Pułk Piechoty (1919-1939), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
70 Pułk Piechoty (1919-1939), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
7 Brygada Jazdy Wielkopolskiej (1921-1924), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
7 Brygada Kawalerii (1924-1929), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Brygada Kawalerii „Poznań” (1929-1937), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Wielkopolska Brygada Kawalerii (1937-1939), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
3/14 Wielkopolska Brygada Pancerna (1944-1947), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
17 Pułk Piechoty (1944-1957), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
17 Pułk Zmechanizowany (1957-1996), decyzja nr 27/MON z 20 marca 1996
15 Wielkopolska Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Władysława Andersa (1996-2006), decyzja nr 171/MON z 12 maja 2006
Brygada posiada własną odznakę pamiątkową oraz oznakę rozpoznawczą i proporczyk wprowadzone decyzją nr 195/MON z 23 kwietnia 2007.
Nazwa wyróżniająca „Wielkopolska” została brygadzie nadana decyzją nr 27/MON z 20 marca 1996. Tą samą decyzją ustanowiono brygadzie patrona którym został gen. broni Józef Dowbor-Muśnicki. Święto brygada obchodzi 5 lipca.
1 batalion piechoty zmotoryzowanej wchodzący w skład brygady na wskutek decyzji nr 343/MON z 16 lipca 2008 przejął dziedzictwo tradycji 17.Pułku Piechoty Ziemi Rzeszowskiej, otrzymał nazwę wyróżniającą „Ziemi Rzeszowskiej” oraz patrona płk dypl. Beniamina Piotra Kotarby.
Proporczyki występujące w brygadzie (od lewej: proporczyk 17.BZ brygadowy, proporczyk dywizjonu artylerii samobieżnej, proporczyk 2 batalionu piechoty zmotoryzowanej, proporczyk 3.batalionu piechoty zmotoryzowanej)
Dodatkowo dla uczczenia tradycji jednostek Wielkopolskich, 15.batalion Ułanów Wielkopolskich, czyli 3.batalion piechoty zmotoryzowanej, na rękawach mundurów nosi naszywkę z czarną panterą używaną także przez 15.Wielkopolską Brygadę Kawalerii Pancernej.
Ogólnobrygadowe oznaki rozpoznawcze stosowane w PKW (od lewej Irak wyjściowa i polowa, Afganistan wczesne zmiany)
Oznaka rozpoznawcza „ogólna” IX zmiany PKW Afganistan
Oznaka rozpoznawcza brygady przygotowana specjalnie dla IX zmiany PKW Afganistan
Oznaki pododdziałów PKW Afganistan wystawionych przez 17.BZ (od lewej: 1 kompania Grupy Zadaniowej Alfa, 2 kompania Grupy Zadaniowej Alfa, Grupa Wsparcia Ogniowego, kompania logistyczna)
Oznaki pododdziałów PKW Afganistan wystawionych przez 17.BZ (od lewej: drużyna snajperska, pluton ochrony, JTAC, Mayor Cell)
Oznaki pododdziałów PKW Afganistan wystawionych przez 17.BZ (od lewej: Mounted Rifles, TOC, WIT)
STRUKTURA
– Dowództwo i sztab 17.BZ
– batalion dowodzenia (Międzyrzecz),
– batalion logistyczny (Międzyrzecz),
– 1.Batalion Piechoty Zmotoryzowanej „Ziemi Rzeszowskiej” im. płk dypl. Beniamina Piotra Kotarby (Międzyrzecz) (KTO Rosomak),
– 7.Batalion Strzelców Konnych Wielkopolskich (2 bpzmot) (Wędrzyn) (KTO Rosomak),
– 15.Batalion Ułanów Wielkopolskich (3 bpzmot) (Wędrzyn),
– 7.Dywizjon Artylerii Konnej Wielkopolskiej (das) (Wędrzyn) (2S1 „Goździk”),
– 5.Kresowy Batalion Saperów im. płk Konstantego Pierewoza-Markiewicza (Krosno Odrzańskie)
– dywizjon przeciwlotniczy (Wędrzyn),
– 17.Kompania Rozpoznawcza (Międzyrzecz),
– 17.grupa zabezpieczenia medycznego (Międzyrzecz).
PATRON
Józef Dowbor-Muśnicki – urodził się 25 października 1867 r. w Garbowie, w ówczesnym powiecie sandomierskim, w rodzinie ziemiańskiej. Jego przodkowie wywodzili się ze starego litewskiego rodu Dowborów-Dauborów. W latach 1917 – 1918 był organizatorem i dowódcą I Korpusu Polskiego w Rosji. Po demobilizacji Korpusu gen. Dowbor-Muśnicki udał się do Sandomierza, a następnie – na zaproszenie księcia Michała Radziwiłła – zamieszkał pod Staszowem, gdzie doczekał się odzyskania przez Polskę niepodległości.
Generał przybył do Warszawy już 14 listopada. Tego samego dnia spotkał się z Józefem Piłsudskim i oddał się pod jego rozkazy. 27 grudnia w Poznaniu wybuchło powstanie, nad którym dowództwo objął kpt. Stanisław Taczak.
Traktował on swoją nominację jako tymczasową i zwrócił się do Piłsudskiego o wyznaczenie jako głównodowodzącego powstania oficera doświadczonego i wyższego stopniem. Naczelnik zaproponował wówczas dwóch generałów z byłej armii rosyjskiej: Eugeniusza de Hening Michaelisa i Józefa Dowbor-Muśnickiego, sugerując wybór tego ostatniego.
Do stolicy Wielkopolski gen. Muśnicki przybył 8 stycznia, zatrzymując się w poznańskim Bazarze. Po dwóch dniach rozmów i zapoznaniu się z sytuacją zawarł z Komisariatem Naczelnej Rady Ludowej pisemne porozumienie o przejęciu dowództwa wojskowego nad oddziałami powstańczymi.
Po tych ustaleniach powrócił do Warszawy, meldując Piłsudskiemu o swej decyzji.
Do Poznania przybył ponownie 15 stycznia, przejmując oficjalnie w dniu następnym stanowisko głównodowodzącego. Jego zamiarem było sformowanie 50-60 tysięcznej armii w oparciu o oddziały powstańcze oraz regularny pobór do wojska.
Przeszkodą był jednak brak kadry oficerskiej, szczególnie wyższych stopni.
Generał rozwiązał ten problem, awansując zastępców oficerów byłej armii pruskiej oraz najzdolniejszych podoficerów. Z kolei oficerów wyższych sprowadził z Warszawy (181 z byłego I Korpusu Polskiego, 18 z dawnej armii austriackiej i 12 legionistów).
Niezależnie od tego czynił starania o pozyskanie oficerów miejscowego pochodzenia.
W efekcie prowadzonej polityki personalnej zdecydowaną większość kadry oficerskiej stanowili Wielkopolanie i już w sierpniu – na 1150 oficerów wszystkich szczebli – 939 pochodziło z poznańskiego. Efekt pracy gen. Muśnickiego i jego sztabu okazał się imponujący.
W niezwykle krótkim czasie sformowana została Armia Wielkopolska, składająca się z trzech dywizji piechoty, trzech pułków kawalerii, trzech pułków artylerii lekkiej, dwóch pułków artylerii ciężkiej, dywizjonu artylerii konnej, formacji lotniczej, dwóch batalionów saperów i łączności, batalionu kolejowego, oddziałów żandarmerii i tyłowych, a także doskonale zorganizowanej służby sanitarno-medycznej, w skład której wchodziło sześć szpitali polowych, składnica sanitarna oraz wytwórnia leków i opatrunków.
Na stanowisku głównodowodzącego gen. Dowbor-Muśnicki zdobył duże uznanie i poważanie.
Szanowany był jako wybitny dowódca, chociaż nie przez wszystkich lubiany za podejmowanie koniecznych, chociaż nie zawsze popularnych decyzji. Generał był gorącym zwolennikiem rozszerzenia powstania na Pomorze, łącznie z opanowaniem.
Gdańska. Wniósł przy tym duży wkład w formowanie jednostek pomorskich (dywizja strzelców pomorskich). Za włożone zasługi awansowany został do stopnia generała broni (dekret Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej z 19 marca 1919 r.).
W święto 3 maja 1919 r. generał przeżył swój wielki dzień. Na podpoznańskim lotnisku Ławica odbyła się uroczysta parada jednolicie umundurowanych, doskonale wyszkolonych i uzbrojonych oddziałów Armii Wielkopolskiej. Było to też ostatnie wystąpienie Muśnickiego jako samodzielnego dowódcy. 7 maja Wojciech Korfanty zgłosił w Sejmie wniosek o jednolitości armii narodowej, dając tym początek integracji Armii Wielkopolskiej z Wojskiem Polskim. Generał Muśnicki całkowicie aprobował to posunięcie, chociaż oznaczało to dla niego wyrzeczenie się wielu własnych ambicji.
Doskonale rozumiał, iż wobec zbliżającego się terminu podpisania traktatu pokojowego nastąpiła konieczność integracji ziem polskich, a przede wszystkim Wojska Polskiego pod jednym dowództwem, tym bardziej że Niemcy przystąpiły do przygotowań ofensywnych, chcąc za wszelką cenę odzyskać prowincję poznańską. 27 maja w Kaliszu odbyło się spotkanie trzech Józefów: Piłsudskiego, Muśnickiego i Hallera, a jego celem było ustalenie współdziałania na wypadek niemieckiej agresji.
Zgodnie z podjętymi wówczas decyzjami Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu, dekretem z 15 sierpnia, podporządkowała formacje wielkopolskie Naczelnemu Dowództwu Wojska Polskiego, przekazując do końca 1919 roku pod jego rozkazy ponad 1600 oficerów i około 92000 podoficerów i strzelców, co stanowiło wówczas piątą część całej armii polskiej. Wcześniej, 1 czerwca, gen. Muśnicki mianowany został dowódcą frontu wielkopolskiego.
Jednakże oficjalny rozkaz w tej sprawie wydany został dopiero 20 sierpnia. W listopadzie gen. Dowbor-Muśnicki likwidował wraz ze swym sztabem Dowództwo Główne, organizując jednocześnie Dowództwo Frontu Wielkopolskiego. Ostatni rozkaz, w którym żegnał się z Armią Wielkopolską, podpisał 13 listopada 1919 r.
Do połowy stycznia 1920 roku prowadzona była reorganizacja jednostek wojskowych oraz przygotowania do rewindykacji ziem przyznanych Polsce na mocy Traktatu Wersalskiego. Miała się ona rozpocząć 17 stycznia. Przejęciem Pomorza dowodzić miał gen. Haller, natomiast gen. Muśnickiemu powierzono przejęcie terenów Bydgoszczy, Chodzieży, Leszna i Zbąszynia. Pierwsza rewindykacja odbyła się w Lesznie, skąd 17 stycznia wymaszerował garnizon niemiecki.
Do miasta wkroczyły oddziały 9 i 12 pułku strzelców wielkopolskich. Następnego dnia gen. Muśnicki ogłosił oficjalnie przejęcie miasta i powiatu w granice odrodzonego państwa polskiego. Dwa dni później, 20 stycznia, wkraczającego konno do miasta generała entuzjastycznie witała ludność Bydgoszczy, a 1 marca mieszkańcy Chodzieży.
Było to ostatnie zadanie, które zakończyło działalność Dowództwa Frontu Wielkopolskiego. Jego likwidacja nastąpiła 20 marca 1920 r. Wkrótce większość oddziałów Armii Wielkopolskiej przetransportowano na front wschodni.
Generał Józef Dowbor-Muśnicki spędził ostatnie lata swego życia w Lusowie (Batorowie), gdzie zmarł na atak serca 26 października 1937 r. Pochowany został na miejscowym cmentarzu.
